میراثآریا: صنایعدستی ایران با سابقهای چند هزارساله، بخشی جداییناپذیر از هویت فرهنگی کشور است. اما گذار از جنبه هنری به عرصه اقتصادی، مستلزم ورود به زنجیرههای تجاری جهانی است؛ جایی که خانههای خلاق بهعنوان واسط بین هنر، بازار و فناوری ایفای نقش میکنند. این نهادها با ایجاد بستری مشترک برای طراحان، هنرمندان، تولیدکنندگان محتوا و بازرگانان، زنجیرهای ارزشآفرین از خلق ایده تا فروش نهایی میسازند. فقدان این سازوکارها در گذشته، ضعف روایتسازی از طریق اسطورهها، اقلیم و قصههای محلی که امری ضروری در بازتعریف صنایعدستی بهعنوان حامل روایتهای فرهنگی برای مخاطب جهانی است و نبود شورومهایی برای نمایش آثار در کشورهای خارجی چالشهای جدی این حوزه بوده و شکلگیری یک افق تجاری واقعی برای صنایعدستی ایران نیازمند زیرساختهای حرفهای در طراحی محصول، بستهبندی، برندینگ و استانداردسازی است.
خانههای خلاق؛ موتور پیشران نوآوری در صنایعدستی/ ایران؛ آغاز مسیر بومیسازی الگوی جهانی
کشورهایی مانند کره جنوبی، مراکش و هند با ایجاد مراکز نوآوری صنایعدستی، دستاوردهای قابلتوجهی در این حوزه داشتهاند. کره جنوبی یکی از موفقترین نمونهها در بهرهگیری از ظرفیت خانههای خلاق است. در شهر سئول، پارک نوآوری “DDP” که به نماد فرهنگی، روح نوآورانه و خلاق شهر تبدیل شده است، نه تنها بستری برای تعامل طراحان، سرمایهگذاران و هنرمندان بهمنظور خلق ایدههای جدید در طراحی سنتی فراهم کرده، بلکه با حمایت دولت و مشارکت بخش خصوصی، توانسته محصولات صنایعدستی کرهای را به برندهای جهانی تبدیل کند. در مراکش نیز پروژههایی مانند “Maison de l’Artisan” در رباط، نمونهای از اتصال هنر بومی با بازار جهانی هستند، این مراکز با برگزاری کارگاههای طراحی معاصر و آموزش بازاریابی به صنعتگران، توانستهاند بازارهای اروپایی را به روی محصولات بومی باز کنند. هند از دیگر کشورهای موفق در این حوزه است که با ایجاد و تقویت مراکز نوآوری منطقهای در ایالتهایی چون راجستان و گجرات، هنرمندان محلی را به فناوری، برندینگ و تجارت الکترونیک مجهز کرده و توانسته صادرات صنایعدستی خود را بهصورت چشمگیر افزایش دهد و چند برابر کند.
اشتراک کلیدی نمونههای اشاره شده، ایجاد پیوند موثر میان نوآوری، بازاریابی، فناوری و روایت فرهنگی است که در ایران نیز گامهایی برای فراهم شدن این بستر در حال شکلگیری است. توسعه خانههای خلاق منطقهای با توجه به ظرفیتهای بومی، ایجاد شبکه فروش صنایعدستی در بومگردیها برای تقویت بازار داخلی، راهاندازی شورومهای دائمی خارج از کشور بهمنظور معرفی مداوم، تولید محتوای روایتمحور بر اساس منابع تاریخی و اسطورهای و تقویت سرمایهگذاری مشترک (Joint Venture) با فعالان اقتصادی بینالمللی از جمله راهکارهایی هستند که معاونت صنایعدستی در تلاش است در قالب تفاهمنامهای همه جانبه میان تعاونی بومزاد و خانه استاد حسین بهزاد اجرایی کند.
«بومزاد»؛ فروشگاه خلاق در بومگردیها
پورنگ پورحسینی، مسئول توسعه کسب وکارهای خلاق معاونت صنایعدستی و دانشگر آیندهپژوه، از آغاز به کار تعاونی تامین نیاز اقامتگاههای بومگردی با محوریت صنایعدستی به نام «بومزاد» با عضویت اولیه ۳۰ اقامتگاه بومگردی خبر میدهد و میگوید: این تعاونی با همکاری خانه خلاق بهزاد، قصد دارد شبکهای از فروشگاههای صنایعدستی در بومگردیها را تحت برند خلاق «بومزاد» راهاندازی کند.
این طرح در چارچوب تفاهمنامهای جامع، درصدد است زنجیرهای از طراحی، تولید، روایت، برندسازی و فروش صنایعدستی را بهصورت شبکهای و در بستر بومی گسترش دهد. تفاهمنامهای که قرار است با بازگشایی مجدد خانه استاد حسین بهزاد طی چند ماه آینده به امضا برسد و با تامین منافع تمامی ذینفعان مسیر اقتصادی تازهای به روی این سرمایه حامل روایتهای فرهنگی بگشاید.
خانه خلاق بهزاد؛ از بازطراحی تا بازارهای جهانی
محمدرضا ملامحمد، مدیر خانه خلاق صنایعدستی استاد حسین بهزاد، با اشاره به بازآغاز فعالیت این مجموعه در حوزه صنایعدستی خلاق میگوید: «تاکنون ۳۰ شرکت خلاق از سراسر کشور به عضویت این خانه درآمدهاند. مرحله نخست، اصلاح ساختار محصول، بستهبندی و بازخوانی روایتهای زیستبومی است.»
او نمایشگاه ایران اکسپو ۲۰۲۵ را نخستین حضور رسمی این خانه در نمایشگاهها دانسته و میافزاید: «۳۰ محصول از ۱۵ شرکت عضو در این رویداد به نمایش درآمدهاند.»
مدیر خانه خلاق صنایعدستی استاد حسین بهزاد به اعلام آمادگی ایرانیهای مقیم خارج از کشور برای سرمایهگذاری در حوزه صنایعدستی و عرضه محصولات در سایر کشورها از جمله عمان، امارات، تاجیکستان، ایتالیا و اسپانیا، اشاره میکند و میگوید: «پیش از ورود به بازار جهانی، باید محصولی قابل ارائه، داستاندار و منطبق با سلیقه مخاطب جهانی داشته باشیم که با هدفگذاری شش ماهه در تلاش برای رسیدن به این نقطه هستیم .»
چشمانداز جهانی؛ قصهگویی، اعتماد و سرمایهگذاری مشترک
خانه خلاق بهزاد تولید محتوای فرهنگی را رکن مهمی برای جهانیسازی صنایعدستی میداند و به گفته مدیر این مجموعه، بخش تولید محتوای خانه بهزاد با هدف بازآفرینی روایتها، استخراج مفاهیم اسطورهای و ایجاد پیوست داستانی برای هر محصول راهاندازی شده است.
او تأکید میکند که ورود مستقیم هنرمندان به حوزه بازار، خلاقیت آنان را تحت تأثیر قرار میدهد و به همین دلیل خانههای خلاق باید نقش واسطهای بین هنر و اقتصاد را ایفا کنند.
از دیگر اقدامات این مجموعه، مذاکره با هلدینگ ملاصدرا برای تاسیس «هلدینگ صنایعدستی ایران» در اسپانیا با هدف معرفی حرفهای محصولات ایرانی به بازارهای اروپا است.
سخن پایانی؛ از اصالت تا آینده
خانههای خلاق، نه صرفا فضاهایی فیزیکی بلکه ساختاری راهبردی برای پیوند میان هویت فرهنگی و ظرفیت اقتصادیاند. اگر با الگوهای جهانی و راهکارهای بومی رشد کنند، میتوانند صنایعدستی ایران را از جایگاه یک میراث هنری به یک برند بینالمللی ارتقا دهند؛ هنری که از دل تاریخ میآید، اما افق آن بهسوی آیندهای جهانی است. خانههای خلاق مانند بهزاد، با ایفای نقش میانجی میان هنرمند، ساختار بازار و نظامهای پشتیبانی دولتی، نقشی کلیدی در خلق «زیستبوم نوآوری فرهنگی» دارند؛ همان نقشی که در کشورهای پیشرو توسط مراکزی مانند Design Seoul در کرهجنوبی یا Maison de l’Artisan در مراکش ایفا میشود.
انتهای پیام/
نظر شما